Ovaj članak može da se sluša Poslušajte tekst koji slijedi u nastavku
Refik Ličina pripada jednom od najznačajnih pisaca Sandžaka, koji je svojom poezijom i prozom odavno ušao u kulturnu galaksiju Evrope. Njegov stvaralački i dosadašnji životni i iseljenički (muhadžirski) put ga je ,,odveo” na prostore sjeverne Evrope, odakle nam ne toliko često ali povremeno šalje jasne poruke preko svojih djela. U poeziji Ličine srećemo (imamo) Hajdegerovu tezu o semantičkoj autonomiji, kojom se zagovara, pa i ono što je Jung zagovarao, ideju da se individualnim izrazom može sasvim iskazati arhetipsko, lično (poetsko) značenje.
Poezija Ličine izaziva pažnju kritičara prema genezi teksta, dajući prostora oštroumnim promišljanju autora. Refik Ličina je ,,nemilosrdno prognan” pjesnik tako da on sam određuje (formuliše) značenje svoje poezije imanentno prezentujući mnoge savremene ideje. Poezija je stvar svijesti, i savjesti a ne riječi; uostalom, mogućnost nizanja stihova biva besmislena dok ih neko ne označi i prepozna a upravo autorovi su stihovi preponzati ma gdje on stvarao.
Verbalizacija beznadežnosti ,,prostratnog društva” u varijanti proširenog, čak proznog realizma, predstavlja poeziju duboke krize društva, što autor svojim stihovima stvara i transformiše osjećajući se skrušeno i najzad, nemoćno. No, hrabrost, Refikove poezije leži u redovima koji eksplicitno ukazuju nam na jezu i cinizam prema fenomenima iseljeništva, kampova i smrti kao i duboke lične pobune ali i balkanske krize; to, dakle, nije prazna retorika, niti ponor u neodređena i teško shvatljiva emocionalna stanja, nego jedno svjesno zauzimanje stava, kritikovanje, negiranje, pa i ,,strijeljanje” onih prostora društva, koji zahtijevaju realniji i konkretniji odnos kako prema savremenim pojavama tako i prema istoriji. Autorovo stihovi predstavljaju tačku u kulturnoj istoriji na kojoj individualna svijest i država, idealno i (ne)realno, bivaju razdvojeni emocionalnim ambisom.
Autor problematizuje pitanja društvenog uticaja neophodno dolazi do ličnog reagovanja na opšte postulate prilagođavanja; uticaj prirodnih emocionalnih stanja koje autor kao čovjek, (insan) posmatra u društvu; tačnije rečeno, nemogućnost pojedinačne pobjede pojedinca protiv društva i sistema smiješta pjesnika u prostor lišen svake supstance, a stihovi ostaju jedino i bezbjedno utočište. Autor ne želi smetnuti s uma da temeljne odlike i kategorije našeg razumijevanja svijeta zavise upravo od subjektivnih činioca. Takve pojedinačne pjesničke prometejske glasove bi valjalo poslušati, makar i oni bili (ne)moćni, a obično i jesu (ne)moćni, jer nam govore o unutrašnjem iskustvu, o trenucima slika stvarnosti koje ostavljaju trajne pjesničke (esencijalne) tragove.
Ličina nastoji da dokuči to pjesnikovo otvaranje ka metafizičkim galaksijama savremene poezije. Traga za tamnim i sjajnim tajnama (vilajetima) života kroz pjesničke ali ne i manje značajne prozne tvorevine u kojima je eksplicitno poimanje nedorečenosti i neizrecivosti. Ličina je intelektualac britkog jezika, nepokolebljivih stavova i nepotkupljivih uvjerenja, temperamentni pregaoca koga ne treba da brine konkretna vrijednost jer on stvara poeziju i prozu koja traje iako je ona protkana melanholijom i gorčinom. Gromoglasni urlik (krik) i nepristajanje na pasivan odnos prema događajima iz bližeg i daljeg okruženja, iz bliže i dalje istorije su te riječi, te vodilje i putokazi, koje u obilju probljeskuju iz svake njegove poruke. Sinonim slobode nenametljivo, na momente stidljivo a na momente izuzetno oštro a u svakom slučaju sa namjerom da pomračene umove prosvijetli istinom koja je često ostaje na dalekim iseljeničkim (muhadžirskim) putevima.
Autorova poezija duboko je ukorijenjena u sadašnji trenutak, u jad i čemer ovog malenog dijela planete kojeg zovemo Evropa. Nešto poput ničeovog nadčojveka u domenu emotivnog spektra i poetsko.proznim stvaralaštvom apsurda. Jedan snažan i adekvatan oblik otpora jeste to što autor ne odustaje od pobune kroz različite oblike izražavanja, među kojima je književno stvaralaštvo svakako značajno, ma koliko i ono bilo skrajnuto i poniženo u savremenim političko-kulturološkim procesima. Pod presijom tuđega i svoga, neba u magmatičnoj slici svojih ličnih uslovljenosti, pjesnik je fokusiran na svoje poetsko-prozne ekspresije. Paradigme (ne)opterećene isključivom politikom, rasom, religijom, nacijom, već one koje svojim pogledom obuhvataju sve mogućnosti, ali ujedno i one koje imaju moć da upravljaju svojim fokusom i neprestano ih autor seli u raznovrsne mogućnosti svojih prozno-poetskih sublimacija.
Za Refika Ličinu mogu reći da pripada jednako i Crnoj Gori (iako je iz nje otišao sa svega tri godine) koliko i Sandžaku toliko Švedskoj ali i i da je sretan onaj književnik oko koga se otimaju različiti narodi i kulture. Budemo li čitali Refika Ličinu, bolje ćemno razumjeti naš mentalitet i prostore Zapadnog Balkana. Pisanje o sopstvenom vremenu, koje je, vrlo izrazito, i predstavlja tamnu strana ljudskog bića kao umjetnički izazov svakako pripada samo onima koji su dotakli dva svijeta.
Refik Ličina rođen je 1956. godine u Radmancima (C. Gora). Živio i radio u Novom Pazaru kao bibliotekar, a od 1994. živi u Lundu (Švedska). Piše poeziju, prozu, prevodi sa švedskog, uglavnom poeziju. Objavio, između ostalog knjige poezije: Poznavanje prirode (1970), Pčele (1983), Prigodne prisile (2009), Knjigovezačka ulica (2009). Objavio je nekoliko knjiga kratke proze Staklenici (2004), Strah od behara (2013), Ulični budilnici (2017) Dalge (2018) i Ribe u bunaru (2019). Dobitnik je Goranove (1979), Brankove (1980) nagrade kao i Klas De Vildes stipendium za 2016. Na švedskom jeziku objavjen mi je izbor poezije Predikan för Eurydike (Pridika za Euridiku, 2009) i izbor novela När nyponrosor mognar (Kad šipurci dozrijevaju, 2013). Objavljene su mu pet knjiga prevoda: Prisluškivanja, izbor pjesama, Bengta Emila Johnsona, 2010 (nagrada za najbolje prijevod na Međunarodnom sajmu učila i knjiga u Sarajevu, 2011. godine), Antologija moderne švedske poezije, OKF, Cetinje i Izabrane pjesme Magnusa Wiliam-Olssona (2014), Put u središte zemlje i druge pjesme, Larsa Gustafssona, 2016, Izabrane pjesme Tomasa Tranströmera, 2018.
Visefjerda
Boja hljeba
