Ovaj članak može da se sluša Poslušajte tekst koji slijedi u nastavku
Pet osoba je poginulo, a više od 200 je povrijeđeno u razornom tornadu koji je pogodio grad Hodonin i obližnje opštine na jugu Češke 24. juna.
Tornado je ostavio za sobom srušene krovove, oštećene kuće, oboreno drveće, te zaustavio vozove i autoput ka slovačkoj granici. Riječ je o najjačem takvom naletu vjetra i oluje u modernoj historiji ove srednjoevropske zemlje i prvom tornadu nakon 2018., objavila je meteorološka služba.
No, pojava tornada, vremenske neprilike koju obično vežemo za Sjedinjene Američke Države, ostavio je mnoge začuđene odkud tornado u centru Evrope?
Tornado – moguć svuda u svijetu
Tornado je vertikalni lijevak zraka koji se brzo vrti. Njegov vjetar može dostići brzinu od 402 kilometra na sat.
Kako navodi američka Nacionalni vremenski servis, tornado je najnasilnija oluja prirode.
Ove “silovite” oluje dešavaju se svuda u svijetu. No, Sjedinjene Države su glavno žarište, sa preko hiljadu tornada svake godine, kažu u National ,Geographicu.
Tornado godišnje uzrokuje 80 smrtnih slučajeva i preko 1.500 povrijeđenih u Južnoj Dakoti, Nebraski, Kansasu, Oklahomi, sjevernom Teksasu i istočnom Koloradu. U prosjeku, američki Nacionalni vremenski servis procjenjuje da se na ovom prostoru godišnje dogodi oko 1.150 tornada.
Na evropskom prostoru, prema podacima Evropske baze za teške vremenske uslove (ESWD) godišnje bude zabilježeno od 300 do 500 izvještaja o tornadu. Sezona tornada na ovom prostoru traje najčešće od maja do avgusta.
U tekstu “Klimatologija tornada u Evropi” iz 2014. godine koji je rađen na osnovu podataka ESWD-a navodi se da nijedan prostor u Evropi nije siguran od tornada, te da se oni dešavaju širom Evrope.
Kako navodi Evropska laboratorija za teške oluje, od 2010. do 2020. na evropskom tlu je zabilježeno 3.827 tornada.
Od toga 329 je okarakterisano je snažnim, F2 ili više, 28 je bilo intenzivnih, F3 ili više, i dva su bila nasilna, odnosno F4 ili F5. Najsmrtonosniji tornado u Evropi od 1950. godine zabilježen je u mjestu Ivanovo u Rusiji u junu 1984. godine kada je 69 osoba poginulo.
U izvještaju ESWD-a se navodi da je većina tornada u Evropi zabilježena u Njemačkoj, Holandiji, Belgiji, Francuskoj, Austriji, Češkoj Republici i Poljskoj.
Tornadi nisu rijetkost ni na zapadnobalkanskom prostoru. Kako se navodi u radu “Tornadi u Evropi: potcjenjena prijetnja” od 1950. od kada su počeli da se prate pa do 2015. godine u BiH su zabilježena dva tornada, u Hrvatskoj 27, jedan u Sjevernoj Makedoniji, niti jedan u Crnoj Gori, 16 u Srbiji.
Šta je Fujita skala?
Kako bi procijenili jačinu tornada stručnjaci ustvari procjenjuju štetu koju je on izazvao. Fujita skala nazvana je prema doktoru Theodoreu Fujiti koji je 1971. godine predstavio skalu prema kojoj je svaki tornado okarakteriziran prema intenzitetu i površini.
Skala je podijeljena u šest kategorija. Bura dobija F1 oznaku, slabi tornado F2, jaki F3, ozbiljno stanje karakteriše se sa F3, dok je F4 tornado razarajući, a F5 je već nevjerovatan.
Prema podacima meteorologa tornado koji je 24. juna pogodio jug Češke imao je F3 jačinu na Fujita skali. Prije ovoga, posljednji tornado u Češkoj dogodio se tri godine ranije, ali je bio veoma blag i malog intenziteta, odnosno F1 na skali.
Kako izvještava Češki radio, mnogo jači tornado pogodio je ovu zemlju 2004. godine, ali na sreću nije učinio štetu kao posljednji.
